Pre-mantelzorgwoning

Een pre-mantelzorgwoning is een tijdelijke woning bij een bestaande woning, bedoeld voor iemand die binnen tien jaar waarschijnlijk mantelzorg gaat geven of krijgen. Zo kunnen de toekomstig mantelzorger en zorgvrager alvast dichterbij elkaar wonen. En kunt u zorg sneller en eenvoudiger bieden als de situatie daarom vraagt.

Waarom een pre-mantelzorgwoning?

De zorg verandert. We raken meer aangewezen op zorg in eigen omgeving, door eigen familie of bekenden. Een pre-mantelzorgwoning maakt dat een stuk makkelijker. Bovendien voorkomt het veel regelwerk als er acuut een zorgvraag is.

Omkijken naar elkaar wordt makkelijker en meer zorgbehoevenden kunnen zelfstandig blijven wonen.

Verschil met mantelzorgwoning

Als een mantelzorger en de persoon die de mantelzorg ontvangt bij elkaar willen wonen, kan dat in een mantelzorgwoning. Een tijdelijke woonunit bij een bestaande woning.

Als er nog geen directe zorg nodig is, maar de verwachting is dat dat binnen een aantal jaren wel zo is, kunnen de toekomstig zorgvrager en mantelzorger ook al bij elkaar gaan wonen. Dan kunt u een vergunning aanvragen voor een pre-mantelzorgwoning.

Wat is een pre-mantelzorgwoning?

Een pre-mantelzorgwoning is een zelfstandige woning bij een bestaande woning. Denk aan een verplaatsbare unit, bijgebouw, uitbouw of een gedeelte van een bestaande woning. Deze woning mag maximaal tien jaar blijven, tenzij ondertussen sprake is van mantelzorg want dan mag de woning blijven zolang de mantelzorg duurt.

Tijdelijke vergunning aanvragen

Voor een pre-mantelzorgwoning is een tijdelijke vergunning nodig. Daar zitten voorwaarden aan. Zo moet sprake zijn van een toekomstige zorgbehoefte doordat iemand de AOW-leeftijd heeft bereikt of omdat er een concrete verwachting is dat mantelzorg nodig wordt binnen tien jaar omdat iemand een beperking, psychische kwetsbaarheid, psychische aandoening of progressieve ziekte heeft. Dit wordt beoordeeld door het gebiedsteam van de gemeente. Heb je hier vragen over? Neem dan contact op met Lyan Bergsma.

Wie mag in een pre-mantelzorgwoning wonen?

Iemand die de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt, zonder dat sprake is van een zorgindicatie en/of mantelzorg.
Iemand waarvoor de concrete verwachting bestaat dat binnen tien jaar een mantelzorgsituatie ontstaat. Bijvoorbeeld doordat deze persoon een beperking, psychische kwetsbaarheid, progressieve ziekte of psychische aandoening heeft. De mantelzorgconsulent van de gemeente stelt vast of er sprake is van mantelzorg, nu of binnen tien jaar.
De persoon die (op den duur) mantelzorg ontvangt of de toekomstige mantelzorgverlener. In beide gevallen geldt dat de pre-mantelzorgwoning door maximaal één huishouden mag worden bewoond.

De vergunning is voor tien jaar, hoe zit dat?

De vergunning voor een pre-mantelzorgwoning geldt voor maximaal tien jaar. Deze termijn kan niet worden verlengd. Na tien jaar vervalt de vergunning (of eerder in geval van overlijden of verhuizing). De vergunning komt ook te vervallen als in de loop van de tien jaar een mantelzorgsituatie ontstaat. Dan wordt het een mantelzorgwoning. Hiervoor gelden andere regels.

Als na tien jaar nog geen sprake is van mantelzorg, neemt de gemeente een nader besluit om wel of niet handhavend op te treden tegen het met het bestemmingsplan afwijkende gebruik. Dit zal niet vaak voorkomen, maar als het voorkomt, kan de gemeente in schrijnende gevallen besluiten niet handhavend op te treden. Dit wordt van geval tot geval bekeken (maatwerk).

Als de pre-mantelzorg ophoudt, mag er niet iemand anders in de pre-mantelzorgwoning gaan wonen. De vergunning is namelijk persoonsgebonden.

Als de pre-mantelzorgwoning een verplaatsbare unit is, moet deze worden verwijderd. Als het een ‘vast’ bouwwerk is mag het blijven staan, maar moet het ongeschikt worden gemaakt voor zelfstandige bewoning. Bijvoorbeeld door het verwijderen van de kookplaat. De woning mag nog wel als woonruimte worden gebruikt (bv logeerkamer of atelier) maar niet meer als zelfstandige woning.

Aan wat voor eisen moet een pre-mantelzorgwoning voldoen?

De pre-mantelzorgwoning:

Moet levensloopbestendig worden uitgevoerd. Dit betekent dat de woning rolstoeltoegankelijk en –doorgankelijk moet zijn. Ook als degene die er gaat wonen volledig mobiel is (bv de mantelzorger) en de toekomstige verzorgde in de hoofdwoning woont. Er kan immers een situatie ontstaan dat de verzorgde minder mobiel wordt en niet meer in de hoofdwoning uit de voeten kan. In zo’n geval kunnen de mantelzorger en de verzorgde ruilen, omdat de mantelzorgwoning levensloopbestendig is. Daarmee zijn aanpassingen in de hoofdwoning niet nodig.
Er moet aantoonbaar voldoende parkeergelegenheid zijn op het eigen terrein, tenzij de bewoner(s) een verklaring tekenen dat zij geen auto hebben.
In het geval van een verplaatsbare unit mag de oppervlakte hiervan niet meer zijn dan 100 m2 of qua oppervlakte blijven binnen de bestaande bebouwingsmogelijkheden volgens het Omgevingsplan. Dit om te voorkomen dat de nieuwe situatie leidt tot een verdere (ongewenste) verstening van de omgeving.
Moet voldoen aan de eisen uit het Besluit Bouwwerken leefomgeving. Hierin staan technische voorschriften voor bouwwerken. Bijvoorbeeld constructieve veiligheid, brandveiligheid en isolatie. Zo moet de woning bijvoorbeeld rechtstreeks toegankelijk zijn voor hulpdiensten.
Mag niet leiden tot een verslechtering van de woonsituatie in het algemeen. Buren mogen er geen onevenredige last van hebben en de pre-mantelzorgwoning mag niet leiden tot een verstoring van de openbare orde, veiligheid of gezondheid. Bijvoorbeeld geen pré-mantelzorgwoning dicht bij een varkensstal.

Hoe vraag ik een vergunning aan?

Voor een tijdelijke pre-mantelzorgwoning is een omgevingsvergunning nodig. Deze is aan te vragen via het omgevingsloket. Een volledige eerste aanvraag wordt binnen acht weken behandeld. Deze termijn kan eventueel met zes weken worden verlengd. Als de beoogde verzorgde jonger is dan de AOW-leeftijd, beoordeelt de mantelzorgconsulent van de gemeente of sprake is van pre-mantelzorg. Als de beoogde verzorgde de AOW-leeftijd heeft of ouder is, hoeft dit niet.

Bij de aanvraag worden de volgende stukken en informatie aangeleverd:

volledige (persoons)gegevens van de bewoner(s) van de pre-mantelzorgwoning en de hoofdwoning;
de door bewoner(s) te ondertekenen verklaring over de gevolgen na afloop van de instandhoudingstermijn voor de pre-mantelzorgwoning;
participatieverslag (overleg uw plan met uw buren en maak hier een verslag van);
aantonen dat de pre-mantelzorgwoning levensloopbestendig is of wordt gemaakt;
situatietekening met daarop aangegeven de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de parkeereis als bedoeld in artikel 4 onder c van deze beleidsregel;
situatietekening inclusief de situering van de pre-mantelzorgwoning voorzien van maatvoering en bebouwingsoppervlakte;
plattegrondtekeningen (bestaand en nieuw) voorzien van maatvoering en gebruiksfuncties van de ruimten;
gevelaanzichten (bestaand en nieuw) voorzien van maatvoering;
doorsnedetekeningen (bestaand en nieuw) voorzien van maatvoering;
foto’s van de locatie in relatie met de omgeving.

Voor het in behandeling nemen en afhandelen van een aanvraag voor een pre-mantelzorgwoning brengt de gemeente kosten (leges) in rekening.

Kan een pre-mantelzorgwoning een eigen huisnummer krijgen?

Voor de pre-mantelzorgwoning kan een eigen tijdelijk huisnummer worden aangevraagd bij de gemeente. Voor alle financiële regelingen, zoals uitkeringen en toeslagen, zijn beide huishoudens dan zelfstandig. Dat heeft soms voordelen voor bepaalde regelingen (bijvoorbeeld AOW), maar brengt voor andere regelingen weer hogere kosten met zich mee (bijvoorbeeld gemeentelijke heffingen).

Als er tijdelijk twee huisnummers zijn, moet de bewoner van de pre-mantelzorgwoning op het eigen huisnummer worden ingeschreven bij de gemeente.

Er is geen sprake meer van pre-mantelzorg. Wat moet ik doen?

De betrokkenen zijn verplicht de gemeente op de hoogte te stellen als er iets verandert in de situatie waardoor geen sprake meer is van pre-mantelzorg (bijvoorbeeld overlijden, verhuizing of overgang naar mantelzorg).

Wmo en pre-mantelzorgwoning

De Wmo richt zich op zelfredzaamheid en zorgt dat mensen kunnen participeren in onze samenleving. Als meerdere mensen op eenzelfde adres wonen wordt verwacht dat zij in staat zijn en bereid zijn om (huishoudelijke) taken met elkaar op te lossen. Als iemand in de pre-mantelzorgwoning zorg nodig heeft, kan de gebruikelijke zorg overlopen in mantelzorg. Dit kan het inzetten van de Wmo-voorzieningen overbodig maken. Van de aanvrager van de pre-mantelzorgwoning mag worden verwacht dat diegene zich hier bewust van is.

Voor pre-mantelzorgwoning(en) geldt dat uitgegaan wordt van de eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van het kunnen beschikken over een woning. Uitgangspunt is dat de uitgaven die de verzorgde(n) had(den) voor de situatie van de mantelzorg in de mantelzorgwoning, aan het wonen in deze woning besteed kunnen worden. Denk aan huur, kosten nuts, verzekeringen enz. Met die middelen zou een mantelzorgwoning gehuurd kunnen worden. Ook zouden deze middelen besteed kunnen worden aan een lening of hypotheek om een mantelzorgwoning (deels) van te betalen.

De geldende Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning Ooststellingwerf staan op overheid.nl.

Heb je vragen over vergunningen? Neem dan contact op met afdeling VTH via frontoffice-vth@owo-gemeenten.nl.

Waarom maar tien jaar?

De vergunning voor een pre-mantelzorgwoning is maximaal tien jaar geldig omdat deze woningen bedoeld zijn als tijdelijke oplossing. De belangrijkste redenen hiervoor zijn:

Voorkomen van permanente bewoning. Pre-mantelzorgwoningen worden geplaatst zonder dat er direct mantelzorg nodig is. De gemeente wil hiermee voorkomen dat mensen deze woningen gebruiken als reguliere (permanente) woonruimte.
Flexibiliteit in ruimtelijke ordening. De gemeente wil niet dat er op lange termijn te veel extra woonunits in tuinen of op erven blijven staan.
Beleid rondom mantelzorgwoningen. Echte mantelzorgwoningen (waar direct zorg wordt verleend) mogen blijven staan zolang de zorg nodig is. Maar pre-mantelzorgwoningen worden juist geplaatst zonder dat er al sprake is van zorgbehoefte. Daarom gelden er strengere regels.
Voorkomen van speculatie. Zonder tijdslimiet zouden mensen deze woningen kunnen verhuren of verkopen als zelfstandige woningen, wat niet de bedoeling is.

Wat als het na tien jaar geen mantelzorgwoning kan worden omdat ik nog fit ben en geen mantelzorg nodig heb?

Als na tien jaar nog geen sprake is van mantelzorg, neemt de gemeente een nader besluit om wel of niet handhavend op te treden tegen het met het bestemmingsplan afwijkende gebruik. Dit zal niet vaak voorkomen, maar als het voorkomt, kan de gemeente in uitzonderlijke gevallen besluiten niet handhavend op te treden. Dit wordt van geval tot geval bekeken (maatwerk).

Pre-mantelzorg is niet meer nodig. Mag de pre-mantelzorgwoning dan blijven staan?

Als de pre-mantelzorgwoning een verplaatsbare unit is, moet deze worden verwijderd. Als het een ‘vast’ bouwwerk is mag het blijven staan, maar moet het ongeschikt worden gemaakt voor zelfstandige bewoning. Bijvoorbeeld door het verwijderen van de kookplaat. De woning mag nog wel als woonruimte worden gebruikt (zoals een logeerkamer of atelier) maar niet meer als zelfstandige woning.

Ik woon in een huurwoning. Hoe werkt het dan?

U heeft toestemming nodig van uw verhuurder. Neem daarom vooraf contact op met uw verhuurder.

Hoe zit het met de aansluitingen gas, water, elektra, aparte meter en tussenmeter?

Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden. Neem contact op met uw netbeheerder als u hierover meer informatie wilt. Grofweg zijn de opties:

Aansluiten op de hoofdwoning, eventueel met een tussenmeter zodat het verbruik apart kan worden gemeten.
Eigen (aparte) aansluitingen. De pre-mantelzorgwoning krijgt een eigen gas-, water- en elektriciteitsaansluiting met een aparte meterkast en energieleverancier.

Meer informatie

Heb je nog vragen over een pre-mantelzorgwoning? Neem contact op met afdeling VTH

Wil je meer informatie over mantelzorgwoningen? Kijk dan op de pagina Mantelzorgwoning.