Cybercrime: het kan de beste overkomen

Japke werkt 12,5 jaar bij de politie. Sinds april vorig jaar is ze digitaal wijkagent in Oosterwolde, Heerenveen en Wolvega. Anders dan voor de wijkagent op straat, bevindt het werkgebied van Japke zich voor een groot deel op internet. “Ik kijk wat mensen bezighoudt op social media en weet wat er online speelt in de regio.”

Japke doet onderzoek naar gedigitaliseerde criminaliteit, zoals internetoplichting. Ook geeft ze tips aan collega’s en inwoners over het veilig gebruik van internet. De digitaal wijkagent en de wijkagent op straat versterken elkaar. Ze voorzien elkaar van informatie die op internet en in de buurt wordt verzameld.

Cybercrime in Ooststellingwerf

Cybercrime is een verzamelnaam voor verschillende soorten criminaliteit waarbij gebruik wordt gemaakt van een computer of het internet.

Voorbeelden van cybercrime waar inwoners van Ooststellingwerf mee te maken krijgen:

• Aankoopfraude: je maakt geld over, maar ontvangt het product of dienst nooit. 
• Fraude met betalingsverkeer: een crimineel doet zich voor als iemand anders, bijvoorbeeld als bankmedewerker en vraagt je om geld over te maken. 
• Hacken: er wordt ingebroken in je computersysteem of netwerk. Je e-mail of ander account wordt gehackt. 
• Online bedreiging en intimidatie: je wordt bedreigt of gechanteerd met bijvoorbeeld intieme beelden die iemand van je heeft.

Criminelen worden steeds handiger en gebruiken bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie (AI) om stemmen, gezichten en andere informatie van burgers na te maken. Onderscheid maken tussen wat echt en wat nep is, wordt hierdoor steeds moeilijker.

Criminelen stappen over naar het internet

Steeds meer criminelen stappen over naar het internet, vaak is het een combinatie van online en fysiek. Bijvoorbeeld: een zogenaamde bankmedewerker belt je op en vertelt dat er van alles mis is met je bankrekening. Om misbruik te voorkomen moet je jouw  bankpas, voorzien van de pincode, zo snel mogelijk afgegeven aan ‘een bankmedewerker’ die daarvoor bij je thuis langskomt.

“Dit is een vorm van bankhelpdeskfraude die we ook in Ooststellingwerf zien. Dankzij snel handelen van een oplettende buurtbewoner, hebben we kunnen voorkomen dat er geld is gestolen”, vertelt Japke. “Maar ook datingfraude komt voor. Iemand doet zich voor als een militair in het buitenland, bouwt in jaren een digitale band op met het slachtoffer en vraagt op een gegeven moment om geld. En dan gaat het om flinke geldbedragen.”

Veel schaamte

In 2022 zijn ongeveer 2,2 miljoen Nederlanders slachtoffer geworden van cybercriminaliteit. Als het zo vaak voorkomt, hoe kan het dan dat we dit niet weten van elkaar?  “Het antwoord is schaamte. Mensen geven zichzelf vaak de schuld en vinden dat ze dom zijn geweest. Ze zijn bang voor de reacties van hun omgeving”, vertelt Japke Panman. “Ken jij iemand die het is overkomen? Oordeel niet en probeer diegene te helpen met het herstellen van de schade.”

Wat kun jij doen om cybercriminaliteit te stoppen?

Zie je verdachte activiteiten? Meld het. ‘’Verdachte handelingen, zoals ongebruikelijke activiteiten rondom pinautomaten of verdachte online transacties kunnen bij ons worden gemeld. Zelfs als een poging tot oplichting niet is gelukt, is het erg belangrijk om deze informatie met ons te delen. Door melding te maken, kunnen wij patronen herkennen en potentiële daders opsporen”, benadrukt Japke Panman.

Meldingen kun je telefonisch doorgeven via  0900 8844. Heb je een oplichter aan de telefoon of staat er een oplichter aan de deur? Bel dan 112.

Meer weten of slachtoffer geworden?

Wil je meer weten over hoe je jezelf en je omgeving kunt beschermen tegen cybercrime? Ga naar www.veiliginternetten.nl. Ben je na een incident geld kwijt? Bel ook je eigen bank.